අසු දශකය දිගු වැඩියැයි කතාව හැබෑවක්මය. මන්ද අසුව දශකයේ දිගුවක් බවට අනුව දශකද දෙදහ දශකයද පත්ව, එය අවසන් කර ගැනීමට නොහැකි ලතෝනියක්ව ඇත්තේය. කොහොම නමුත් ‘‘ අරුමැසියාගේ තිස් වසර’’ ලියන්ට ගිය කල අසුව යලිත් කතාවක් වන්නේය. සාහිත්‍යයෙන් කේ.කේ.සමන් කුමාරයන්ද සිනමාවෙන් අශෝක හදගමයන්ද කවියෙන් නන්දන වීරත්නයන්ද වේදිකාවෙන් ජයලත් මනෝරත්නයන්ද දේශපාලනයට චම්පික රණනවකයන්ද සමාජ මත මානයෙන් දිප්ති කුමාර ගුණරත්නයන්ද අසුවේන් උදාන වු පාර ප‍්‍රාප්ත පොරවල්ය. මේ අසුවේ දශකයේ නැගී සිටින චරිත අතර සමන් කුමාර හෙවත් සර්පයා සංකේතයක් වන්නේ ඔහුගේ ප‍්‍රථම පොත නිසාවෙන්ය. එත් අතකින් සමන් කුමාර අහම්බයක් සේය. පළමු පොතම සංකේතයක් වුද මේ අහඹු මිනිසා සිංහළ කතාකලාවේ තමන්ගේ පොතක නම නිසා උපන් නම මකා ගත් ප‍්‍රථමයාද, එකමයාද වන්නේය. මෙහම වු සමන් කුමාර මට ජිවමානව හමුවන්නේ සමස්ත ලංකා බෞද්ධ සම්මේලනයේ මහ නුග ගහ යටදිය. ‘‘සර්පයා’’ එතැනදි හමුවීමනම් ඇත්තටම දෛවයේ සරදමක් වැනිය. එත් ලේඛනයේදී සමන් කුමාරයන්ද සර්පයා කීවද ඔහුව මම අමතන්නේ ‘‘සමන් අයියා’’ කියහ. එ ඔහු අසුව දිගු දශකයේ මම හදුනාගත් අයියලා අල්පයේ අයියා කෙනෙකු වු නිසාය. කොහොම නමුත් ගැටවර හැගීම් අරගල කළ කාලයක මගේ ජිවිතය සහමුලින් අනික් පස පෙරලූ පොත් දෙකක් මට හමුවිය. එ ඩෙස්මන් මොරිස්ගේ ‘‘නිරුවත් වානරයා’’ හා සමන් කුමාරගේ සර්පයෙකු හා සටන් වැදය. මේ පොත් දෙකම මතකය කැරැල්ලක් කරන්නේ එකල මගේ මව මෙ පොත් දෙකම වනචර පොත් දැයි බියවු නිසාය. දහතුන් වන වියෙදි කියු මෙ පොත් දෙක නිසා සර්පයාද මොරිස්ද එකට බැදුනි. කොහොමින් හරි බොහෝ දෙනා කේ.කේ. සමන් කුමාර දන්නේ සර්පයා ලෙසය. පොතින් දැනගත් ඔහු සමාජ මත කතාවෙන් සර්පයා වී ඇත්තේ ඇයිදැයි බෞද්ධ සම්මේලනයේ නුග ගහ සල්ලාපයෙන් පසු හිතන්න තරම් වදයක් දුන් පැනයන් වන්නේය.
එක් අතකට අජිත් තිලකසේනයන් හා ටෙනිසන් පෙරේරා වැනි පුරෝගාමී සාහිත්යීකයන් සමන් කුමාරගේ පුර්ව ගාමි බවට මතයකි. එ මතය සර්පයාගේ ගුරු කුලේ ඇත්තන්ගේම වියමනකි. එත් සමන් කුමාර ස්වීය උත්පාදනයක් බව මගේ වැටහිමයි. සමන් කුමාර නිසාම අජිත් තිලකසේනයන්ද ටෙනිසන් පෙරේරාද කියවු විට වඩා මැනවින් සමන් ස්විය වි ඇති හැඩ විද්‍යාමානවේ. එත් සමන් කුමාරද ඔහු හැදු වැඩු ඔහුට වැට බැදි හා බලා කියා ගත් ගුරු කුලයහි වරදම ඇත්තේ සමන්ගේ සංකේත පියා සොයා ගත් වැරදි තැනය. එත් දිප්ති කුමාර ගුණරත්න හා ජගත් මාරසිංහ සමන් කුමාරයන්ගේ නිර්මාණ පිතෘත්වය රොහාන් පෙරේරාට හෝ සුනියම් දෙවින්ට සමපාත කරන සේයාවක් පෙනේ. මේවා ලාංකික පොළවේ ඇති ලෙඩක් සේ පෙනේ. සැබැවින්ම වික‍්‍රමසිංහට නවගත්තේගමට අමරසේකරට , ජයකොඩි හා ජයතිලකට පුර්වගාමීන් නැති සේම සමන් කුමාරටද නැත. එසේ තිබුණි නම් සමන් කුමාර සර්පයා සමග මියදි බොහෝ කල්ය.
මේ සියල්ල අතර ඔහුගේ උප නාමය වු සර්පයා සොයා යෑමට සිත වැදුනු කුරුමාන කුමක්ද? ඇත්තටම ජාතිකවාදී අස්ථානය ප‍්‍රථම පේ‍්‍රමය කර ගත් අවධියක ‘‘සර්පයා’’ පුරාතනම නාග ආලය හා පෑහෙන්නට විය. චිරාගත වාදී සාහිත්‍ය සේ ඊනියා වම්මු ඇලවු ලේබලය බිඳ වැටෙන්නේ මෙතෙනදීය. මායා යථාවාදය හෝ ඉන්‍ද්‍රජාලීක යථාර්තවාදය වාම දහරාවට චිරාගත වුවද, සමන් කුමාරට නවීන වන්නේය. එතැනින් ජාතික වාදයේ ආල අතුරයේ දිවි ගෙවු අපේ ගොත්ත‍්‍රයට සමන් සංකේතයක් වන්නෝය. එම හැගීම් තීව්ර කලේ ‘‘ නගා මැරූ අල’’ එළි දැක්වීමත් සමගය. ජාතක පොත්වහන්සේගේ සිට පුරාතන සාහිත්‍යක හා සම්භාව්‍යය ග‍්‍රන්ථ පුරා දිව යන සර්ප ආලනය නුතන සිංහල සාහිත්‍යයට කැරැළිකාරි ලෙසින් ගෙනාවේ ඇත්තටම සමන්ය. සමන්,...... සයිමන්ගේ දිගුවක්යැයි ඊළග වැරදි වැටහීම පැතිරෙන්නේ මීළගටය. එත් ටෙනිසන් පෙරේරා අජිත් තිලකසේන මෙන්ම සයිමන් නවගත්තේගමගෙන්ද සමන් සපුරා බැහැර ගිය අනන්‍යතාවක්ම බව කිව යුතුය. සමන්- සයිමන් යුවලක් සේ ලාංකික සාහිත්‍ය කථා වතට එන්නේ සයිමන් වටහාගත් ඔහුගේ තීරුවේ ප‍්‍රථමයා සමන් වීමද සමන් වටහා ගත් ඔහුගේ තීරුවෙ ප‍්‍රථමයා සයිමන් වීමද නිසායය. මේ අතර සයිමන් වීමේ ව්‍යාජ රැල්ල සමන් ඔබා සගවා ගැනීමේ කුහකත්වයට අවතීර්ණ විය. මේ අර්ථකන අධිපති වන්නේ මේ වෙන්ඩ සයිමන්ලාගෙන් යැයි සිතේන්නේ එබැවින්ය.
කේ.කේ. සමන් කුමාර නම් විදග්ධයාට පහල වන ඔහුගේම චින්තාවන් ඔහුට ලොව අභිමුව විවරනය කර ගැනීමට ගුරු කුල චින්තාවක් තිබීම සමන්ගේ සාහිත්‍ය ගොදුරුවු ඛෙදවාචකයයි. එත් මෙතන අප මවිත කරන කරුන එය නොවේ. පරපුරක් වශි කළ පන්හිදක් බවට මේ අරුමැසියා පත් වී අඛණ්ඩව එ ගගුල නොසිදි ගලන සැටියය. ලේඛකයකු ලෙස පුර්ණකාලීනව ජිවත් වීම අතීශය අසිරුය. එලෙසම අදීන ස්වීයත්වයක සිට ගැනීමද උදා කර නොහැකි හීන යුතෝපියාවක් වු රටක සමන් මෙසේ සිතයි කි‍්‍රයාකරයි. තිස් වසක් ඔහු පෑන අත් නොහැරම පැමිණ ඇත . ඔහු සමග ඇවිද ගිය සාතිශ්‍ය බහුතරය කීකරුව ඇති කලක සමන් තවමත් අකීකරුව දිවි ගෙවයි. ‘‘රස්තියාදුකාර ප‍්‍රඥයා’’ ලෙස මම ඔහුව දකින්නේ එතනදිය. ලේඛකයකුට රස්තියාදුකාරයකු වීමට නොහැකි නම් ඔහු නිබඳ පණ ලබන ඔද වඩන චින්තාවන්ගෙන් සපිරි මිනිසෙකු වන්නේ කේසේද. ගෙයක් දොරක් තබා යාන වාහනයක සිහිනයද නොදකින තැනක සමන් පය ගසා ඇත. විටක බෝධිචර්්‍යාවතය කියන පාරමිතාගාමියා සේය. ඉසඹුවක් නැතුව ගමන් කරයි. සතහට නෙත පතුරවමින් සොයා යයි. ඒ නිසා සමන් ගෙන් නෙත් ලැබු පරපුරක් සාහිත්‍ය නදියේ ඔරු පදිනු පෙනේ. ඇත්තටම සම්මත කොටු පවුරක් පුපුරවා දැමු යගදාව වුයේ කේ. කේ. සමන් කුමාරය. නොබියව නිර්භයව හද හැගීම් පද අකුරු කිරීමට පරපුරක් පෙළඹ වුයේ ඔහුය. ඇත්තටම නව සාහිත්‍ය යුගයේ අංකුර ඔහුය. එත් ඔහු දැන් විසල් රුකකී. පරාජය කළ නොහැකි පරාජය නොහදුනන මිනිසෙකි. දර්ශණ චින්තාවන් දේශපාලනය සාහිත්‍ය ඉතිහාසය හා ජනප‍්‍රවාද ප‍්‍රඥා මාර්ගීක බුදු දහමද එකට එක විට කලතා ගනිමින් එකට ලියවිය හැකි ලේඛකයාය. යටත් නොවන ඔහු සටන් නොවදින මිනිසෙකු වී ඇත . ජිවිතය නම් සංකීර්ණ තාලය තුමුම අවබෝධ කරගනිමින් ලේඛකයකු මිස වෙන කවුරුවත් නොවී සිටිමි. එත් සමන් තිස් වසක් ඇවෑමෙන් වෙනස් වි ඇත. මෙලෙස ලියා තැබු විට කළබල වන්නේ ඔහුගේ ජිවන ශෛලයෙන් හා පද මිහිරෙන් ආතුර වුයෝය. සියල්ලෝ වෙනස් වන ගමන් වෙනස් නොවන මිනිසෙක් පතයි. තමන් ආත්මාර්ථයේ සැඩ පහරට ගොදුරු වි මජරයකු වෙමින් සදා දුකේ දුක් විදින මහ පුරුෂයන් පතයි. එය හරියටම කලිසම තම ඇදුම කරගෙන රෙද්ද බැනියම අදින ජාතික නායකයන්ට ඡන්දේ දෙන සිංහලයන් වගේමය. එත් කිසිවෙක් කළබල නොවිය යුතුය. සමන් වෙනස්ව ඇත්තේ මජරත්වය දෙසට නොව මහා සම්ප‍්‍රදාය සොයාය. එත් කිව යුතු ශෝකී කථාව එය නොව සමන් ස්වකීය පෘතුලත්වය නිසා ඇතුල් කරගෙන ඇති වෙනස් වීම නොතේරෙන තැනය. විටක මට සිතෙන්නේ ඔහු ඔහුම අවබෝධ කර නොගැනීමය. ඉතින් සර්පයා හැව හැර දැමිය යුතුය. සර්පයා හැව හැර දමන්නේ නිස්සාරත්වය පිණිස නොව සාරත්වයේ ඊළග එළඹුමටය. සිංහල සාහිත්‍යට සිටින එකම සර්පයා කේ.කේ.සමන් කුමාරය. සර්පයාට පුතුන් නැති සේම සර්පයාට දියණියන්ද නැත. සර්පයා සිතිය යුතු ගැඹුරුම තැන එතැනය. අරුමැසියාට තිස් වසරකි. සමන් කුමාරට පනස් වසරකි. ලේඛකයකු තරුණ වන්නේ පනස් වියේදී යැයි මට කිවේ සයිමන් නවගත්තේගම හා ජයසේන ජයකොඩියය. එ දෙපළම නික්ම ගොස්ය. සමන් අයියේ උඔට පුරවන්නට මහත් අවකාශයක් ඇත. එබැවින්ම සර්පයා සමග‘‘නා`ගහ පාර’’ගැන උදාන වන්නට බලා සිටිමී. මන්ද අයියාත් නංගිත් රමණයේ යෙදී්මෙන් ඇරඹුනු මහනාම හිමියන්ගේ ‘‘මහා වංශය’’ මහා සම්මතය වු රටක තාත්තත් දුවත් රමණ සුවය විදී ‘‘සර්පයකු සමග සටන් වැද’’ අසම්මතය වුයේ ඇයී දැයී විමසිය යුතු වේ.
සුජිත් අක්කරවත්ත
