Thursday, February 19, 2015

බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමාරයා


      කි‍්‍ර:ව 1868 අවුරුද්දය. ඒ අවුරුද්දේ දුරුතු මහේ දවසකි. කෑගල්ල දිස්ති‍්‍රක්කය වෙන් වන්නේ එදාය. එදාම කෑගල්ලට අලූත් දිස්ති‍්‍රක් විනිශ්චයකාර පදවියක්ද ඇති වූයේය. ඒ අලූත් පදවිය හිමි වන්නේ ‘‘හැරී චාල්ස් පර්විස් බෙල්’’ මහතාටය. ඔහු තෙමේ පදවිය ගත් දාම වට්ටාරම පන්සලට ගොඩ වැදී එහි  ‘‘නදුන් මණ්ඩපය’’ දැක බලා ගත්තේය. ලක් කතාවත අලූත් ගමනක් අරඔන සුභ දැක්ම වන්නේ එදාය. වට්ටාරම රාජ මහා විහාරයේ නදුන් මණ්ඩපය හි තැන්පත් වී තිබුණු ඓතිහාසික ලියවිල්ල අතට ගත් විනිසුරුතුමා එහි අතීත පවත දැන ගත්විට මවිත වන්නේය. ඒ ඉතිහාස පවත නම් ‘‘වට්ටාරම අස්න’’ ය . වට්ටාරම අස්න දෝතට ගත් හැරී චාල්ස් පර්විස් බෙල් ලංකාවේ පුරාවිද්‍යාව කෑගල්ලෙන් පටන් ගත්තේ එදාය.
    වට්ටාරම අස්න සොයා ගන්නට වන වැදුණු බෙල් ශි‍්‍ර‍මතාණන්ට ‘‘බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමරයා’’ හමුවන්නේ මල් වැස්සා වෙහරට ගිය මල් වැහි වහින හිරි පොද වැස්සේදීය. ඔහු ඒ අමුතු දසුනින් වශීකෘතව ඇලී ගැලී එහි දැහැන් ගතව බලා හිදියේය. සුද්දා මැණීකේ මළුව අමදින ආල ලාලිත වැසි පියවර බෙල් තුල ඇති කලේ සංයමය හා බැදුණු ලාලිත ලෝලිත ශාස්ත‍්‍ර හැගීමකි.  සුද්දා මැණිකේ ‘‘මල් වැස්සා රජ මහ වෙහෙර’’ට ශී‍්‍ර මහ බෝධියෙන් අංකුර අෂ්ඨ පැලය වැඩිය හැටි කියා දුන්නේය. හීන කථාවක් නොව ඒ සුරංගනා කතාවක්ද නොව පණ ගැසෙන අතීත පුරාවෘතය ජීවමාන ජාන ආත්මයක ගලා යාමකි. සුද්දා මැණීකේ හද පවත සනහා ගැයූ බෝධි පද කවිය හැරී චාල්ස් පර්විස් බෙල් තුල මනමත් පුරාවිද්‍යා ආලයත් ඇති කරන්නේය. ඇගේ පුරාවෘත කවි ගෙත්තමින් හමු වූ ‘‘බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමරයා’’ සොයා ගන්නට  බෙල් යලිත් වට්ටාරම පන්සලේ ‘‘නදුන් මණ්ඩපය’’ පැදකුණු කරන්නේය. බරට බැදුණු පුස්කොල මිටි මැදින් ඔහුට ‘‘බෝධිවංශය’’ හමුවන්නේය. ඒ ග‍්‍රන්ථ රත්නය මැද තිබුණු දුර්වර්ණ පුස්කොළයකි. එය වට්ටාරම පන්සලේ නායක හිමියන් තබා වට්ටාරමෙ කෑගල්ලේ කවුරුත් මෙතුවක් නොදැක තිබූ පුස්කොළ ලියවිල්ලකි. ලියවිල්ල ලියා තිබුණේ දඹදෙණි සමයේය. ලියවිල්ලට පාදක වී තිබුණේ මැද අනුරාධපුර සමයේ කථාවකි. ඒ කථාව නිසා ගල්බොඩ කෝරළය ගම්වර වූ හැටි ලියැවිල්ලේ රාජ අණය. විනිසුරුකම විහිළුවක් බවත් පුරාවිද්‍යාව ජීවිතය බවටත් බෙල් ශී‍්‍රමතාණන් සිතා ගන්නේ එදාය. නීතියට වඩා ඉතිහාසය සොදුරු සුන්දර ජීවිත සුසුමක් කර ගන්නට මේ සුදු පුත‍්‍රයා සිතා ගත්තේය. ඉතින් ඔහු තෙමේ සියල්ල අත්හැර කෑගල්ලටම ජීවිතය දන් දුන්නේය. ඒ දන් දුන් ජීවිතය නිසා ලක්දිවට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවක් ඇති වූයේය. එතැනින් බිමට වැටි වල් වැදී තිබූ සිංහල සිරිත අබිමන, දිග පළල හා මවිතයෙන් පුදුමයෙන් යලි උදාන වන්නට පටන් ගත්තේය.
     තර්ක මිසක සංවේදනා නැති කුතර්ක නීති විශාරද බව මිනිසත්කම නසන වියළි ඉඩෝරයක් බැව් ඔහුට දැනේ. ඔහු මිනිසත්කමෙන් සොබා දහමෙන් මුසු විසිතුරුව දුටු සිංහලේ උදාන යුග සොයා යෑමේ අතීතා ගමනයට පා නගන්නේ මෙහෙමය. මහ බි‍්‍රතාන්‍යයේ උතුරු වෙල්සයෙන් ලක්දිව කෑගල්ලට තමා කැදවූ දෛවය කුමක් දැයි සිතුවේය. කළු කබායත් නීති පුස්තකත් පසෙක තැබූ ඔහුගේ පළමු වෑයම කෑගල්ලට උපත දුන් මිනිසා සොයා යාමය. එබැවින් ‘‘බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමාරයා’’ සොයා ගැනීමට නම් පාලි බසත්, සිංහළ බසත්, සකු බසත් යන තුනම ඉගෙන ගත යුතු විය. ඉතින් ඉංගී‍්‍රසි,ගී‍්‍රක,ලතින් ප‍්‍රංශ හා ජර්මන් භාෂා විශාරද මේ මිනිසා සිංහලත්, පාලිත්, සකුවත් ජිවිත පොතේ ජිවිතය කර ගත්තේය. ඔහු පණ ලැබුවේය. කි‍්‍ර:පු 306 උදුවප් මහේ පුන් පොහොදා සිරි ලක සැපත් බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමාරයා ඔහුට හමු වන්නේ සිංහළයන්ගේ අතීත පද වාර්තා මැදිනි. පෙලින් පෙළ පද කියවන ඔහු ඒ හා බැදී ඇති ගම් සොයා ගෙන කෑගළු  පූරාවෘතය අසමින් ගමින් ගමට ඇවිද ගියේය. ගම් මැද්දේ කදු මැද්දේ ගොවි ගෙවල් ,දිසා ගෙවල්, ආරච්චි ගෙවල් වගේම ආවාස ගෙවල්වල ජීවිතය ඉව කරමින් සොයා යන්නට විය. ඒසේ යමින් කෑගල්ලට උපත දුන් පණ දුන් ‘‘බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමාරයා’’ සොයා ගත්තේය. ගැමි කථා රජ කථා වගේම උපමා උපමේය ගී ,ජන කවි, සැළලි ,අස්න, අතර මැද හැම තැනම සිටි බුද්්ධ මිත‍්‍ර කුමරු හමු වන්නේය. කි‍්‍ර:පූ 306 දී බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමාරයා සිරි ලකට සැපත් වන්නේය. ඒ තම සොයුරු සමුද්‍ර ගුප්ත සමගය. සමුද්‍ර ගුප්ත , ගුප්ත රාජධාණියේ කිරුළ හිමි කුමාරුය. නමුත් රජ කම අතහැර මහ බෝධීය රකින සිංහළ ජාතිය සුරකින්න ඔහු සිරි ලකට එන්නේය. අයියා රජ කම අතහැර දැමූ ඒ අසිරිමත් රුක් රජාණන් වෙනුවෙන් මල්ලී බුද්ධ මිත‍්‍රද රජ කම අතහැර සිරි ලකට එන්නේ ඒ අනුවය. ගසක් නිසා රජ කම අතහැරු මිනිසෙක් ලොවේ ඇත්නම් ඒ මේ අයියා මළෝය. හැරී චාල්ස් පර්විස් බෙල්ගේ ජිවිතය වෙනස් වන්නේ මේ කථාව නිසාය. දිස්ති‍්‍රක් විනිශ්යකාර ධුරය අතහැර ඉතිහාසය ජිවිතය වූයේ මේ අදහා ගත නොහැකි ඉතිහාස කුමරා නිසාය. අධිරා්‍යවාදීන් ලෙස ඉංගි‍්‍රසීන් සිංහලයන්ගෙන් අපහස විදිද්දී, බෙල් උපහාර ලබන්ගේ ඒකය. එත් කථාව දුකක් වන්නේ බෙල් ගැන සිංහලයන් දන්නේ මොනවාදැයි සිතුණු විටය. තමන්ට හිමි වූ නිතීය එපා වී ඉතිහාසය ජිවිතය කළ මිනිසා සොයාගෙන යන්න ඔහු ඇරඹූ ගමන මුළු ලක් ඉතිහාසයම ගොඩ නැ`ගු ගමන වූයේය. ඒ ගමනින් ගමනක් හදා ගන්න ලක්දිවට යලිත් හැකි වන්නේ ඒකය. එත් ගමන අතර මැද දී ඇද වැටන්නේ හැරි චාල්ස් පර්විස් බෙල් වගේම ඔහුට සිරිලක් බිම මව්බිම තරම් උතුම් කළ බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමරුත් අමතක කර ගත් ඉතිහාස බමුණන් නිසාය. බමුණෝ කවදත් ලාභ ලැබීමත් සත්‍ය යටපත් කිරීම ජිවිතය කර ගත් ඇත්තෝය. මෙකළ ලංකවේ ඉතිහාසය ද බමුණන් අතට ගත් ලාභ භණ්ඩයක් සේ විකිනේන්නේය. බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමරුගෙත් ශි‍්‍රමත් බෙල් වෙතද සිතුවිළි උදානක් උවමනා එබැවිණි. මන්ද ‘‘බුද්ධ මිත‍්‍ර කුමරු’’ භාරතය අතහැර සිරිලක ජිවිත දුන්නේය. හැරි චාල්ස් පර්විස් බෙල් බි‍්‍රතාන්‍ය අතහැර සිරිලකට ජිවිත දුන්නේය. මෙවන් ජිවිත පුද දුන් මිනිස්කමට කමටහනක් සිංහළයන්ට නැත්තේ මන්ද?.

සූජිත් අක්කරවත්ත

Sunday, February 15, 2015

වහලතන්ත‍්‍රි



   සිහිනයක් තරම් ජිවිතය තීරණය කරන වෙනත් හැගීමක් ගැන කිව නොහැකිය. කි‍්‍ර:ව 1527 දී කෝට්ටේ රාජ නුවර වැසි අන්තිම සිංහලයාන් අතලොස්ස හමුවේ වූයේ සිහිනයකි. ඒ කවදා හෝ යලි නිදහස් වී රජ නුවර සිරි පුරන හැටියය. ඒ සිහිනය හිතේ දරා ගෙන කෝට්ටේ අතහැර ගාල්ලට සෙන්දු වන වහලතන්ත‍්‍රි පරපුර නවාතැන් ගන්නේ උණවටුනේය. බරන්තෝ වහලතන්ත‍්‍රි උණවටුනට පලා එන්නේ යලි කෝට්ටේ රජ නුවර ගොඩ නැගෙන බව කියමිණි. වහලතන්ති‍්‍රවරු ශී‍්‍ර ජයවර්ධනපුරය ගොඩනැගූ විට එහි ගෘහ නිර්මාපකයන්ය. වෙසෙසින්ම අලකේශවර ප‍්‍රභු රාජයාද වීදාගම මෛතී‍්‍ර මහතෙරිදු අතර මැද සිටිමින් ජයවර්ධනපුර රාජ විභුතිමත් කිරීමට උරදුන්නේය. ඔහුහු රාජ උරුමයට නෑකමක් පෙන්වන්නේ ‘‘විසිදා කුමරිහාමි’’ නිසාය. ඈ තෙමේ ඒ දණ්ඩුවේ වහලතන්තී‍්‍ර සමග හද ගන්න අනිමයම් පේ‍්‍රමය නිසා වහලතන්ත‍්‍රිවරුන්ට  රාජ නෑ කමක් බැන්දෙන්ය. පිසිදා කුමාරිහාමි වූ කලී වීදිය බණඩාරගේ දෙවන බිසෝ වූ ටිකිරි බිසෝගේ දුවනියය. කොහොම උනත් විසිදා කුමාරිහාමි ඒදණ්ඩුවේ වහලතන්ත‍්‍රිරි දාව බිහි කරන බරන්තෝ වහලතන්ති‍්‍ර පරපුරේ ඊලග පුරුක වන්නේ මේ විලසින්ය. බරන්තෝ බුදු දහම අතහැර කිතුනු සමයට බැදෙන්නේ ගැති බවට නොව තම සිහිනයට බව පෙනෙන්නේ  බරන්තෝ පෘතුගි‍්‍රසී අතහැර උණවටුනට ආ හැටියටය.

 
උණවටුනට පැමිනි බරන්තෝ තම කිතුණුකම භාවිතා කර බටහිර ආධ්‍යාපනට එක් වන්නේය.  මේ පරපුර සියවස් තුනක් මෙහෙම ගමන් කර ගමන යළි මුදුනට ගෙනාවේය. ඒ කි‍්‍ර:ව 1875 දෙසැම්බර් 12 දාය. මේ අන් කිසිවෙක් නොව ‘කෝට්ටේ සිංහයා’ යැයි විරුදාවළි ලත් ඊ.ඩබ්.පෙරේරා හෙවක් ඇලියන් වහලතන්ති‍්‍ර පෙරේරා උපන් දවසය. සියවස් තුනක් තම මී මුත්තනු දැල්වූ සිහිනය සිතට ගෙන ඔහු යළි කෝට්ටේට පා තබන්නේ 1896 දෙසැම්බර් 12 වන දාය. ඒ ඔහුගේ 21 වන උපන් දිනය දාය. එහි පැමිණ තම පුරාතන පිය උරුම භුමිය සොයාගත් ඔහු නිතිඥයකු ලෙස පදිංචි වන්නේය. ඔහුගේ කෝට්ටේ ආගමනය එය අතහැර ගිය බොහෝ සිංහලයන්ට කෝට්ටේ කරා නැවත එමේ ප‍්‍රර්ථනාව වූයේය. කෝට්ටේ කරා පැමිණ ඒ අතීත නුවර උරුම පරපුර අතරින් ප‍්‍රතාපවන්තයා වන්නේ ‘ඊ.ඩබ්. පෙරේරා සූරින්ට’ය. ඔහු තෙමේ ලක්දිව ඉතිහාසකරණයට බට ප‍්‍රමුඛ පෙලේ නූතන ජාතික දේශපාලන නායකයා සේ කැපී පෙනේ. විශේෂයෙන්ම අතීත කෝට්ටේ ගැන ලෝක අවධානය ඇති කළ එතුමාගේ කෘතිය කෝට්ටේට ආලෝකය ගෙනා පොතය. ඒ ඔහු විසින් රචිත THE AGE OF PARAKRAMABAHU (1412-1467) කෘතියය. එම පොත විසින් වහලතන්ති‍්‍ර පරපුරහි සිහිනය තවත් බොහෝ අයගේ සිහිනය බවට පත වන්නේය. 1910 දී ඊ.ඩබ්.පෙරේරා විරචිත කෘතිය නෙත ගැටෙන්නේ ලක් රාජ්‍යත්වයට සිහිනයක් ළමා වියේම දුටු ‘ජූනියස් රිචඞ් ජයවර්ධන’ය. මේ පොත ඔහුගේ 12 වන උපන් දිනයට ඔහු කතුවරයා වෙතින් තෑගි ලබන්නකි. ඒ තෑග්ග නව ගැටවර ජේ.ආර්  තුල කෙතරම් ගැඹුරු සිහිනයක් දැල් වූවේදයත් කෝට්ටේ යලි අගනුවර කර ගැනීමත් සිරිලක් රාජ්‍ය නායක පදවි දෑරිමත් ඔහුට එකම පැතුම වූයේය. 

  
1910 ලියවුන පොත දැල් වූ රාජකීය ප‍්‍රාර්ථනාවද 1523 සිට දරාගෙන පැමිණ පරපුර ප‍්‍රාර්ථනාවද හැබෑ විමට පටන් ගත්තේ 1982 දීය. ඒ ශී‍්‍ර ජයවර්ධනපුරය යලි සිරිලක අගනුවර බවට පත් වෙමිනි. කෝට්ටේ යලි අගනුවර බවට පත් කිරීමේ සටනට ඊ.ඩබ්.කෘතිය දැල් වූ සිහිනය මුදලිදු අබේසිංහසූරින් මුදල්දු ෆොන්සේකා සේම ජෝන්ද සිල්වා සූරීන් සම පෙලේ සිට ගත් සිහිනයකි. ඒ සිහිනය සැබෑ වන්නට මත්තෙන් මේ සිවු දෙනාට නෙත් පියා ගත්තද ජයවර්ධන ශී‍්‍රමතාණන් තනිවම සිහින සැබෑ කර ගත්තේය. එත් කථාව පුදුමය දනවන්නේය. ඒ පළමු වරට ජයවර්ධනපුරය අගනුවර වනවිට ඒ තැනූ අලකේශවර කුමරුට රජකමිත් නුවරත් අහිමි වන සැටිත්, ඔහුගේ මීමුනුපුරු ජේ.අර් ජයවර්ධනයන් දෙවන වරට ඒ නුවර රාජ පාලක පදවියත් අගනුවර කොට හිමි කරගත් සැටිය ය. කථාව තවත් පුදුමය දනවන ශෝකාන්තයක් වන්නේ ඒ කෝට්ටේ අගනුවර සිහිනයට යලි සිහින දැල් වූ ඊ.ඩබ්.පෙරේරා සූරීන් පරදවා ජේ. ආර් ජයවර්ධනට ලක් රාජ මන්ත‍්‍රන සභාවට එන්නට සිදු වූ දෙවෝපාගත කථාවය. කොහම උනත් ගැටවර ජයවර්ධනයන් අතින් පැරදී පරිනත ඊ.ඩබ්.පේරේරා ජාතික දේශපාලනය අතහැර තනිකඩව සිට ජාතිය අතහැර ගියේය. එත් රටක් ලෙසත් ජාතියක් ලෙසත් නව අගනුවරට පැමිණ ඊ.ඩබ්.පෙරේරා සූරින්ට අප කළ යුතුකම කුමක්දැයි සිතිය යුතුය. එහි පළමු වැරදිකාරයා විටක ජනපති ජයවර්ධනයන් බව කිව හැකේය. ඔහු වාහලතන්ත‍්‍රිවරුන්ගේ දිගු කාලීන සිහිනය සැබෑකර තැබුවේය. එත් ඒ සිහිනය සැබෑකර තමන් කර ගත්තේය. එත් එය එසේමයි කිව නොහැක්කේ ඔහු සැලසුම් කළ ශි‍්‍ර ජයවර්ධනපුර නුවර තනා නිම කිරීමට පෙර ඔහුට ගැටුමකට මුහුන දීමට සිදු වූ නිසාය. නමුත් නායකයන් පළමු යුතුකම් ඉටු නොකලහොත් ඔහුනට යුතුකම් ඉටු කිරීමට යලි වෙලාවක් හෝ අවස්ථාවක් නම් නොලැබේ. ලක් දිව පාලනය කළ බොහෝ පාලකයන් මේ කරන සිත දරාගත් බවක් නම් නොපෙනේ කෝට්ටේ නැවත පුනර්ජිවනය කළ ඊ.ඩබ්.පෙරේරා සිරිත සිරිතක් සේ ජනගත වන්නට නොහැකි වන්නේ මේ නිසාය. සියවස් තුනක් එකම සිහිනයක් පැතූ වහලතන්ති‍්‍රවරු නිමා වන්නේ එතැණිනි. මෙසේ ඊ.ඩබ්.පෙරේරා තනිකඩව සිට පරපුරට උරුම දරුවකු දායාද නොකර ජිවිත කය හැර ගිය නිසාය. පුදුමය දැන් අප රට පැමිණ ඇත්තේ කෝට්ටේ අගනුවර ලෙස තබාගෙන ජයවර්ධන ජනපතිදු  බිහිකළ විධායක ජනපති ක‍්‍රමය අතහැර දමන තැනටය. විධායක අවුල ජයවර්ධනයන්ව අවුලක් කර දැම්මේය. ජයවර්ධන අමතක යුතුකමට යලිත් අවස්ථාවක් ඔහුට ලැබුනේම නැත. ඒ අවස්ථාව  ලැබුනු තැන යුතුකම් ඉටු කරන්න පමා වන නොහොබිනාකම නිසාය. සිරිලක ඉතිහාස නුවරකට අනාගතය කැන්දු ජයවර්ධනයන්ට අපවාද මැදින් දෙදරයන්නට සිදු වූයේය. එත් කෝට්ටේ අපට ඇති අගනුවරය. එය තැනු වැඩු සොයා ගත් හැමෝම සමග යුතුකමේ කතාවතක් අවැසිය. එය දිගු කාලීන රාජ්‍යකට අවශ්‍ය ධර්මතාවය ය. දෙවන කෝට්ටේ යුගය රාජපක්‍ෂ පරාජය කොට නව පාලකයකු ගෙන ආවේ පළමුව යුතු කම ඉටු කරන ධර්මතාවයටය. ධර්මතාවය අමතක කරන්නේ නම් හැමෝටම සිදු වූ ධර්මතාවය ඔහුටද පොදුය. ධර්මතාවයෙන් ගෙතී බැදුනු ‘මහාවංශය’ ලක්වැසි රජුන්ටත් ලක් වැස්සන්ටත් ලියා තබා ඇති ඇත්ත එයය.

සුජිත් අක්කරවත්ත

Friday, February 6, 2015

කපිතාන් හොග්



   භාරතය තේරුම්  ගැනීමට පුරා විද්‍යාවේ සරණ යන්නට ඉංගී‍්‍රසී අධිරාජ්‍යවාදය තීරණය කරන්නේ කි‍්‍ර:ව 1842 දීය. එත් ඒ සදහා නිල මෙහෙයුම ඇරඹෙන්නේ කි‍්‍ර:ව 1861 දීය. ඉන්දීය පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුව ඒ සමග පිහිටු වන්නේය. ඒත් වැඩි දුර යන්නට මත්තෙන් භාරතය සොයා යාම අසරණ වේ. ඒ භාරතය සොයා යන්නට නම් සිංහලය සොයා ගත යුතුව තිබූ බැවිණි. මේ ගැන කදීම සිතුවිලි සරණයක් ශි‍්‍රමත් කනිංහැම් හා ලක්දිව ආණ්ඩුකාර හර්කියුලස් රොබින්සන් අතර සිදු වී තිබුනි. ඉතිහාසය ගැන ලියන ඇත්තන් කියවිය යුතු මේ හෘද පේ‍්‍රමයේ මිතුරු ලිපි වැල පෙරට ගත යුත්තේ ඒකය. ඒත් සුද්දා පරයා.... ඌ අපිව කෑවා..... අපේ උරුමයට ගිනි තිබ්බා.... වගේ මෝඩ සිතුවිළි තාම හිතේ දවටාගෙන ඉතිහාසය ගැන ලියන කියන උදවිය මෙවා හංගාගෙන ඇත්තේය. නැත්තම් දන්නේම නැත්තේය. නොදන්න උන්ට ඉතිහාසය භාරදීම ලක් රජයට පුරුදු වී ඇති ලෙඩකි. මේ ලෙඩඬේ හොදවන පාටක්ද නොපෙනේ  කොහොම උනත් රටක උරුම සිරිතට පණ දීම රජයක වගේම එහි පුරවැසියාගේ ද වගකීමකි. මේ ගැන හිතා ගෙන ඉතිහාස විෂයට සිතුවිළි පතුල යා කර ගත විට බොහෝ දේ දැනේ පෙනේ.
     
මෙහෙම පෙනෙන දැනෙන දෑ හිතේ දවටාගෙන ගැඹුරි හැගුමින් පරියෙෂණයට පිවිසිය යුතුය. මෙහෙම පිවිසි විට ඉංගී‍්‍රසි යුගය ඉතිහාසය ආලෝකමත් කළ රාජ ප‍්‍රතිපදාව හැදිනිය හැකිය. හර්කියුලස් රොබින්සන් ආණ්ඩුකාරවරයා තම මිතුරාගෙන් ලද ලිපි වලට උත්තර යවන්නේ සිරිලක හැම තැන ඇති කථාව ගැන කියමිණි. ඒ ඉතිහාස කථාව ඇත්තම ඇත්තදැයි බලන්නට ඔහු රහසිගත මිනිසෙකු සොයා ගත්තේය.‘කපිතාන් හොග්’ සිරලක ඇවිත් ලක්දිව උරුම සිරිතට පණ දුන් මිනිසෙකු වන්නේ ඔය විදියටය. කපිතාන් හොග්ගේ සේවය ඉංගී‍්‍රසින්ට වෙනස් වන්නට මග පෙන්නූ කැඩපතය. ඒ වගේම සිංහලයන්ට අතීතාඩම්බරයකින් නැගී හිදින්නට මග කියන පාර හදා දුන් තැනය. මුල මතක ඇත්නම් දිගු ගමනක් යා හැකිය. ඒත් ජාතියේ මුල හොයන්නට මුල හොයා දුන් ‘කපිතාන් හොග්’ අමතක කර දමා ඇති විට මුල අග හෝ මැදවත් නොදන්නා ලාබ බාල කේවට්ටයන් ඉතිහාස මහගෙදර අල්ලාගෙන ඇත්තේය. මේ නිසා පරියේෂණ නැති කට වාචාල පොතේ ගුරාලාගේ ගජබින්න බලා ගන්න සිදුව ඇත්තේය.

    උතුර  වෙල්සයේ සිට ලක්දිව වෙල්ලස්සට ‘හොග්’ පැමිණෙන කථාව මන බදින චිත‍්‍රණයක් වැනිය. හොග්ගේ තාත්තා මහා බි‍්‍රතාන්‍ය රාජකීය යුධ හමුදාවේ නිළ ලේඛකයාය. හොග්ට අම්මෙක් නොවූනේය. ඒ අම්මා පුතුව අතහැර ගොස් සිටි නිසාය. මේ තරුණයා හර්කියුලිස්ට හමුවන්නේ උතුරු වෙල්සයේ කෑලෑ ගමකදීය. දෙදෙනා මිතුරන් ගුරු ගෝලයන්ද වන්නේය. ඒත් හර්කියුලස් රොබින්සන්ට ටික කාලයකින් රටත් මිතුරාත් අතහැර ලක්දිවට පා තබන්නට සිදුවූවාය. ඔහු ලක්දිව ආණ්ඩුකාර පදවියට පත් විට හොග් බි‍්‍රතාන්‍යය රාජකීය හමුදාවේ කපිතාන්වරයකුව සිටියේය. මහා භාරතය සොයන පුරා විද්‍යා වෑයම නතරව ඇති වග හර්කියුලස් වෙත තම මිතුරෙකු වූ කනිංහැම් ගෙන් දැන ගන්නට ලැබෙන්නේය. කනිංහැම්ට ‘මහාවංශය’ ගැන ලියා යවන්නේ හර්කියුලස්ය. කනිංහැම් වහා වහා ලක්දිවට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවක් උවමනා බැව් කියන්නේය. මහා අධිරාජනියගෙන් ඒ සදහා අනුමැතිය ලබා ගැනීමට ලංකා පොලොවේ ඇති පුරාවිද්‍යා උරුමස්ථාන ගැන ජිවමාන වර්තාවක් වහා සැපයිය යුතු වූයේය. ලංකාදීපය ගැඹුරට සොයා නොගෙන භාරතය සොයා ගත නොහැකි බවට වර්තා පලවන්නේ මේ අතර තුරය.
   කපිතාන් හොග් හෙවත් ‘කපිතාන් අර්.එෆ්.හොග්’ බින්තැන්නට ඇවිත් මහියංගණ මහාසෑය තිබූ තැනින් පටන්ගෙන අනුරාධපුරයට පිවිසෙන්නේ ඒ සදහාය. සිහින කථාවක් විතරක් නොව යටගිය දවසක් සොයා ගෙන කපිතාන් හොග් ජිවිතයම අතහැර සොයා යෑමම ජිවිතය කර ගත්තේය. ඔහුගේ ගුරු මිතුරා වූ ‘හර්කියුලස් රොබින්සන්’ තම සගයාගෙන් ලැබෙන තතු විත්ති එකට අමුණා ගොතා බදින්නේය. විටක සිංහල මිහි ගැබ හා එහි ඇති අතීත කෞතුකයන් සොයා ගෙන වන වැදුනු තම සගයා ගැන මාස ගණනාවකින් ආරංචි නැත. අතරමංව සිටි හොග් මංමුලාවෙන් මිදි ආ විගස හර්කියුලිස්ට තතු දත්ත යවන්නේය.  විටක දෙදෙනාම එක් වී වන වදුලූ මැදින් විරාජමානව නැගී ඇති සිංහළයන්ගේ වන්දනීය භුමි සොයා යන්නේය. ලක්දිව උරුමාතිතයට එබෙන විට මෙවන් කෞතුක කථාන්දරයන් ලියවී ඇත්තේය. ඒ ආත්මාන්දරයකිනි. මෙම ආත්මන්දරය වූ කලී මිත‍්‍රාන්දරයකි. ඒ මිත‍්‍රාන්දරය ලෝක උරුම මිතුරු සිරිතක් වන්නේ නූපන් රටක නූපන් ජාතියක උපන් සිරිතට පණදීමදට රුකුල් දුන් මිතුරු අන්දරයක් නිසාය.
   කපිතාන් ආර්.එෆ්.හොග් විසින් මහියංගන මහාසෑය, රුවන්වැලි මහාසෑය, ජේතවණාරාම අභයහිරි මහා සෑ සේම අටමස්ථානයද ඒ හා බැදි ලොව්තුරු නිර්මාණයන්ද ගණනය කලේය. වන වදුලක් මැද ගහකොළ සතා සිව්පාවා විසින් සුරකින වන ගැමියන් නමදින මේ පුදුම උරුමයන් ඔහු හරියටම ගණනය කලේය.  හොග් මැන බලන්නේ බිදවැටී තිබූ මහාසෑයය. පුදුමය වන්නේ ඔහු එයට දුන් වට ප‍්‍රමාණය හා උස ගනණය මහාවංශය ථුපවංශය හා මහාවංශ ටීකාව විසින් සුත‍්‍රගත කොට තිබූ ගණනයන් හා හරියටම සමාන වීමය. එය අභයගිරියට ජේතවණාරාමයටද මහියංගන මහා සෑයටද එසේම වූයේය. වඩාත් ආදරණිය ලක්වැසි මිතුරෙකු සේ කපිතාන් හොග් සදාදරණිය වන්නේය. ඒ ඔහු තම පරියේෂණ සමයේදි සෙල්ලිපි ගණනය කොට ඇති බැවිනි. පුරාතන සිංහළ අකුරු වැල කියවන්න ඔහු නොදත් අතර එය දත් අයෙකු හරියටම නොවූ සමයකි. ඒත් ඔහු හැම සේල්ළිපියකම දිග පළල වගේම එහි ඇති වදන් ගණනත් අකුරු ගණනත් මැන ගණනය කර ලියා තැබූවේය. එපමණක් නොව අකුරු නොවන සංකේත සලකුණු ද තව විටක වන ගැමියන් ඒ ගැන කියවූ අතීතාඩම්බර කථා පොකුරුද ලියා ඇත්තේය. ඉතින් කපිතාන් හොග් ගේ ලියවිල්ල නිසා මහා අධීරාජණීය සිරිලකට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුව තම රජයේ වියදමින් පිහිටුවන්නේය.
   ඒත් හර්කියුලස්ට වගේම හොග්ටත් අපේ ඉතිහාසයෙන් දී ඇත්තේ මොනවගේ ඉඩක් ද?. මේ වගේ වී ඇත්තේ ඇයිද?. උත්කර්ෂයෙන් උත්කර්ෂයට මෙකල අප නංවන අපේ අතීත ආඩම්බරය සොයායන මාවත සොයා දුන්නේ ඔහුනය. කි‍්‍ර:ව 1882 දී මේ දෙන්නා නැව් නැග ස්කොට්ලන්තය බලා යන්නේය. ඒත් කරුමය පූරාවිද්‍යාව යන්නෙන් අදහස් වන්නේ ගල් පිළීම සෙල්ලිපි වෙහෙර විහාර රජ ගෙවල් රන් රීදී තඹ භාණ්ඩ විතරක්ය. නැත. පූරාවිද්‍යාව යනු පුරාවිද්‍යාත්මක මිනිසුන් ගැනද සොයන විෂය ය. නූතන ලක් පුරාවිද්‍යාවට නැත්තේම පූරාවිද්‍යාත්මක මිනිසා සොයන පරියේෂනයය. ඒ නිසා මුල අග මැද පැටලී යයි. ලොවක් හමුවේ පවතින්නට වෙනත් ධනයක් නොවමනා ජාතියක් ණය බරින් මිරිකී අපිළිවලින් අප්පිරියාවට ගොස් ඇත්තේ ඒකය.
   පුරාවිද්‍යාත්මක සුමිතුරන් වූ හර්කියුලිස් රොබින්සන්ද , කපිතාන් හොග්ද සොයා යන්න සිතුවේ ඒකය. ලක් පුරාවිද්‍යාවට ‘ පුරාවිද්‍යා මිනිසා’ ගැන චින්තාවක් අවැසිය. එය මාධ්‍යට කලාවට සිනමාවට විලසින්ම අධ්‍යාපනයට පිවිසිය යුතුය. එහෙම නොවූනු නිසා අපට හොග් වන් මිනිසුන් නැත. එවැනි ව්‍යායාම සහිත මිනිසුන් ඇතද නොපෙනේ. කඹුරුපිටියේ මහතෙරි`දුලාට, පරණවිතාරණලාට සහ දැරණියගලලාට පසු අප ඇවිත් නතරවී ඇත්තේ එතනය. හදකම්පා කරන මේ තැන ගැන සිතන්න සිතුවිලි හැගීම් ජනනය වේවා. සුදු සගයන් සිංහළ උදානයට ඇවිද ගිය මගම ඇවිදමින් මම දැන් සිතන්නේ ඒ ගැනය.

සුජිත් අක්කරවත්ත