දසබලධාරී බුදු පියාණන් වහන්සේ සිංහලයන්ගේ දස වැනි මාසයේ සිරිලක වැඩමවූයේ. ඒ බුදුන්ගේ පළමු ලංකාගමනයයි. ඒත් දසබලධාරීන් වහන්සේ දස වන මාසයේම සිරිලක වැඩියේ මන්දැයි කවුරුත් සොයා බලා නැත. එහෙම නැත්තේ මොකුත් නැති නැත්තන් ඇත්තන් කොට සැලකූ යුගයක් ගෙවන්න වූ නිසාමය. නමුත් දැනුම, විභූති යුගයේත් අභූත යුගයන් වලත් පරපුරක් රැකගෙන විත් ඇත. සිරිලක විද්වතුන් අද්වීතීය විද්වතුන් වන්නේ ඒ නිසාය. විශේෂයෙන්ම සිරිලක ඉතිහාස දැනුම පටන් ගන්නේ අභූත පංච ද්රවිඩ සොර පවුල් පාලන යුගයේය. අනන්ත අප්රමාණ දුක් ගැහැට විදිමින් ඒ විපරිත යුගයේ මහා සම්මුතික මහාවංශය මහතෙර මහානාමයන් පද බදින්නේය. එබැවින් ඉතිහාසයට අනූවම හොරු බිහි වූ විට පවිත්ර මිනිසුන් ඉතිහාසය හොරුන් ගෙන් බේරා ගන්නේය. සිරි ලක ජාතික රාජ්යය බිහි වූ දා පටන් මේ ඇත්ත සිදුවෙන්නේමය.
සිංහලයන්ගේ දොළොස් මහේ දසවන මාසය දුරුතු මහය. ඒ දුරුත්තේ බුදුන් වහන්සේ දස බලධාරීන් ලෙස මහියංගනයට වැඩමවාවදහළ සේක. එවිට දස ගුණ බලධාරී බුදු දැක්ම සිංහළයන්ගේ දස ගුණ මුසු දසවන මාසය වන දුරුතු (ජනවාරි) මසේ සිරිලක දී දේශණා වන්නේය. ඒ දුරුතු විප්ලවය පටන් ගත් දවසය. කුල ගෝත්ර අතහැර තී්ර සිංහළය එක සේසතක් නගන්න සිතා ගත්තේ එදාය. එදා ඒ දුරුතු විප්ලවයෙන් හරියටම සතලිස් පස් වසරක් ගෙවුනු තැන විජය සිංහ ලකුණින් සිරිලක සිංහ ධජය නංවන්නේය. දුරුතු විප්ලවය ගලා යන්නේ සත් සියයක් සිංහයෝ සිංහ වංශය බිහි කරමිනි. සිංහ වංශය සිංහල ජාතිය නම් මහා සම්මුතිය සොයන්නේ යකුන් රකුසන් නාගයන් ද අසුරයන් සහ දේවයන් ද එකට බැද ගැනීමටය. ඒත් බෙදීම ගලා ගියේය. විජයට අවසන් කළ නොහැකි වූ සිංහ දහමට ජිවිතය දෙන්න පණ්ඩුකාභය ශාක්යසිංහ එන්නේය. ඔහු තිඹිරි විල පාමුල චේතිය යකින්නගේ මැදුරු මැද මිදුලට ජාතිය එක් තැන් කරන්නේය. ඒ දුරුත්තේමය. ඒ කියන්නේ බුදුන් ලක වැඩි සිංහළයන්ගේ දස වන මාසයේය. මේ දසවන මාසය දුරුත්ත ගැන ඉතිහාස අන්දරය දිගු ඵෙතිහාසික පවතකි.
ලොව පළමු මහා සම්මුතික ප්රජාතන්ත්රිවාදීයා වනුයේ මනුසම්මත ශාක්යසිංහය. ඔහු තෙමේ ‘මහා සම්මතවාදය’ නමින් රාජ සූත්රයක් ස්ථාවර කළේය. ඒ අදින් වසර හතලිස් දහසකට පෙරය. එදා පාලකයා සහ පුරවැසියා බිහි වන්නේය. ඒ යහ බැදීම, යහපාලනය මතත් යහපාලනය මහාසම්මුතික වාදය මතත් පදනම් වන්නේය. මනුසම්මත ශක්යසිංහ එතරම් දිගුයුගයක බිහි කළ මහාසම්මුතියට පා තබන්න නූතන ලෝකයා තවමත් අපෝසත්ව ඇත්තේය. බටහිර සුපිරි රටවල් සිහින දකින්නේ ඒ මනුසම්මත සිහින දේශය සොයා ගෙනය. කොහොම උනත් දස බලධාරී බුදු රජුන් සිරිලකට වඩින්නේ අපේ රට කෙරෙහි වූ ගෞරවයක් සහිතව බව මගේ අවබෝධයයි. මනුසම්මත ශාක්යසිංහ මහා සම්මුතිය සම්මුති ගත කළේ සිරිලක මනුතොට දී වීම ඒ ගෞරවයේ නිමිත්තය. ඒසේම මනුසම්මත ශාක්යසිංහන්ගේ මී මුනුපුරා වූ සිද්ධාර්ථ ගෞතම ශක්යසිංහයන් වහන්සේට වංශ ජාන බන්දන ජාන සම්මුතියක්ද බැදී ඇත. එබැවින් එයද බුදුන්ගේ දුරුතු විප්ලවයට වැදගත් අතුරු හේතුවක් වන්නේය. දුරුතු විප්ලවය ගලා යන්නේය. හමායන්නේය. උදාවන්නේය. අභූත යුග කොතනද ඒ විපරිත යුග නිමා කරන්න දුරුතු විප්ලවය හමන්නේය. වික්රසිංහයන්ගේ දේශපාලන සූත්ර නිර්මාණයෙන් කි්ර:ව 2015 දුරුතු විප්ලවය සිදුවන්නේ මේ ලක් ඉතිහාසයට බැදුනු නියාම ධර්ම ධාතු සත්ය මතය. ඉතිහාසය කිළුටු විෂයක් නොවී පවිත්ර කරගත යුතු විෂයකි. ඉතිහාසය තර්ක දර්ශණ පමණක් නොව පුද්ගල කි්රයාකාරකම් මතද පවතින විෂයකි. විෂය පවිත්ර වන්නේ මොහොත උදාකරන විටය. මොහොත උදා වන්නේ මොහොත එළඹි විටය. එහෙත් මොහොත එලඹෙන්නේ එතෙක් කියවමින් විමසමින් සටන් කරමින් යන විටය. එවිට මොහොතත් මොහොතට උචිත විරයත් එන්නේය. මේ සිරිලක මෙකල සිදුව ඇත්තේ ඒය ය.
සතළිස් දහස් වර්ෂයක් පුරා ජාතික චාරිත්රයක් බදු මහා සම්මුතියක් අපට ඇත්තේය. ඇත්ත දේ නොපෙනෙන නිසරු දේ දකින ගෝත්ර බල මුළු එමටය. ගෞතම බුදුන්ගේ දුරුතු විප්ලවය දා මහංයංගනයේ දී දෙකට බෙදෙන්නේ චූලයන්ය. ඒ චූලයන් විජය සිංහට එරෙහිව කැරලි ගැසුවේය. පණ්ඩුකාභය ශාක්යසිංහගේ මහා සම්මුතික එක්සත් ජාතිකතවාදය ජයගන්නා විටත් මේ චූලයන් විරෝධයේ අන්තයම ජීවිතය කරගත්තේය. ඒ ඇත්තන් හැසිරෙන්නේ එහෙමමය. එහෙම වන වගම මේ දුරුතු විප්ලවයෙන් පසුවත් පෙන්වා දුන්නේය. කි්ර:ව 2015 වේ දුරුතු අටේ විප්ලවය නිමා වී සත් මසකට පසු ඇවිත් ඇත්තේ දුරුතු විප්ලවයේ දිගුවය. ඒ කියන්නේ විජය සිංහට දකින්න බැරි වූ සිහිනය පණ්ඩුකාභය ශාක්යසිංහයන්ට ඉටු කරන්න සිදු වූයේය. තිස් අට වසරකට පසු බලතල සහිත අගමැති ධුරයක් ලැබී ඇත්තේය. එය ජනවරමින් හිමිවන්නේ අගමැති වික්රමසිංහයන්ටය. මොහොත එලෙඹෙන තුරු සමහර වීරයන් වන ගතව රැකුනේය. පණ්ඩුකාභය ගැමුණු, විජයබාහු, පරාක්රමබාහු ඒ වගේ වීරයන්ය. සමහර වීරයන් රට අතහැර ගොස් රැකී ඇවිත් සටන දිනන්නේය. මානවම්ම, මුගලන්, විමලධර්මසූරිය වගේම චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග කියන්නේ ඒ වගේ චරිතය. සමහර වීරයන් පැරදි පැරදි මොහොත එලෙඹෙන තුරු බලා හිද මොහොතේ වීරයා වන්නේය. බුද්දධාස රජ වූයෙත් සීගිරි කාෂ්යප රජ වූයෙත් ගජබා රජ වූයෙත් වික්රමසිංහ අගමැති වූයෙත් ඒ විදියටමය. මේ ඉතිහාසය ඉඩකඩ දී ඇත්තේ මොහොතේ වීරයන්ටය.
සුජිත් අක්කරවත්ත